8 Kasım 2007 Perşembe

ARAÇ KIŞ BAKIMI

7 derecenin altında kış lastiği kullanın!Türkiye'yi etkisi altına alacak soğuk hava dalgası hiç kuşkusuz sürücüleri olumsuz yönde etkileyecek. Peki aracınız ve siz yoğun kar yağışına hazır mısınız? Sizlere ihtiyacınız olabilecek birkaç pratik bilgiyi tekrar hatırlatmak istedik...

Akü: Kışa girmeden önce akünüzü kontrol ettirin. Sizin yapabilecekleriniz, kutupları ve kablo başlarını tel fırça ile fırçalamak, tüm yüzeyleri temizlemek, bağlantıları sıkmak olabilir.

Lastik: Karda zincir veya palet takmak gerekiyor. 7 derecenin altında ise kış lastiği kullanılması sürücülere büyük kolaylık sağlıyor. Kış şartlarında güvenle otomobil kullanmak için öncelikle lastik dişlerinin yeterli derinlikte olması gerekir. Sırt deseni üzerindeki bu oluklar ıslak zeminde suyu boşalttığı gibi, karlı zeminde de kar tabakasına bastırarak tutunma ve çekiş gücü sağlar. Karlı zeminde daha iyi çekiş gücü için genel kanının aksine lastik basınçlarını bir miktar artırmak gerektiğini hatırlatalım.

Antifriz: Yaz-kış sürekli kullanılması önerilen antifriz, radyatör soğutma suyunun donmasını engeller. Antifiriz miktarını, aracın kullanıldığı bölgenin iklimi belirlemekle birlikte, genel olarak radyatör suyunun yüzde 75rinin antifiriz, yüzde 25rinin de su olması gerekir.
Frenleme: Aracınız arkadan itişli ise ayağınızı frenden uzak tutun. Vitesi boşa alın. Direksiyonu, aracın önünün gitmesini istediğiniz yöne çevirin ve tekerleklerde kayma sona ermeden önce direksiyonu tekrar geriye düzeltin.

Silecekler: Yaz aylarında deforme olan silecek lastikleri ve fıskiyeler mutlaka kontrol edilmeli.

LASTİK VE JANT BİLGİLERİ

Lastik Nedir?

Lastik, belli bir süre içinde, belli bir sıcaklık ve basınç altında pişirilmiş kauçuk hava yastığıdır.

Genellikle içinde taşıdığı hava ile yere sürtünerek motorlu ya da motorsuz kara nakil aracının ilk hareketini başlatır, hızlandırır ve durmasını sağlar.

Kullanım yerlerine göre çeşitli ebat, tip ve yapıda üretilir.

Tekerleğin Sümerler tarafından icadından bugüne dek 5000 yıldan fazla zaman geçmiştir.

Bugün kullandığımız “lastik tekerleğin” hammaddesi olan kauçuk 19.yy sonundan itibaren kullanılmaya başlanılmıştır.

Kullanımı ve geliştirilmesi 20.yy’da en üst düzeyine ulaşmıştır ve devamlı olarak gelişmektedir.

Lastik Okuma
Aşağıdaki resmin üzerindeki harflere tıklayarak ilgili kısımla ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz

A
B
C
C
D
C
E
F
G
H
J
K
L
M
N
P
Q
R

Lastigin Yapısı

Sırt
Uzun ömür (km)
Konfor
Sürüş emniyeti (yere tutunma)
Fren emniyeti
Darbelere karşı dayanıklılık
Soğutma (ventilasyon)

Omuz
Viraj emniyeti

Yanak
Süspansiyon
Esneklik
Yanaktan gelecek darbelere dayanıklılık

Topuk
Lastiğin janta tam olarak oturmasını sağlamak

Karkas
Diğer bütün parçaları üstünde taşımak
Basınçlı havayı tutmak
Darbelere mukavemet
Yumuşaklık (flexible)
Esnek olmamak (no-elastic)

Lastik Terimleri
205/55 R 16 91 VBu işaretlemeden ne anlıyorsunuz?
195 / 65 R 15 91 H E-TOURING NCT5 TL
195: BALONLUK : (KESİT GENİŞLİĞİ), mm Normal basınçla şişirilmiş ve 24 saat bekletilmiş bir lastiğin, şekil ve yazılar hariç olmak üzere, yanakları arasındaki dıştan dışa uzaklığıdır.
65: SERİ : Kesit yüksekliğinin, kesit genişliğine oranının % olarak ifade edilmesidir.
R: RADIAL YAPI
15: JANT ÇAPI (inç cinsinden)
91: YÜK ENDEKSİ
H: HIZ SEMBOLÜ
E-TOURING NCT5: TİCARİ DESEN ADI
TL: (İç lastiksiz, tubeless)
Lastikte Yük Taşıma ve Hız
Lastik üzerindeki hız limitinden daha yüksek hızlarda kullanılırsa lastik ömrü azalacaktır. Eğer bir lastik taşıyacağından daha fazla ağırlığa maruz kalırsa gümleyecektir.. Hız ve yük ilişkisi lastik ömrü için çok önemlidir. Aşağıdaki tablolarda lastiğinizin hız ve yük sembollerine karşılık gelen değerleri bulabilirsiniz.

Bir Lastikten Beklenenler
Lastik, esas olarak aracın yol ile temasını sağlayan bir hava yastığıdır. Lastiğin ana fonksiyonları şöyledir:

Yük taşıma kapasitesi
Esneme kabiliyeti
Güç aktarımı
Direksiyon hakimiyeti
Yola tutunma kabiliyeti
Bu özellikler lastiğin tüm ömrü boyunca sabit kalmalıdır. Aynı zamanda lastiğin uzun ömürlü ve emniyetli olması da gerekir.
Saydığımız bu ana kriterlerden başka, lastikten gelişen araç teknolojisine uyum sağlaması ve diğer bazı hususlar beklenir.

Yakıt tasarrufu
Sessiz çalışma
Diş açılabilme, tamir edilebilme ve kaplanabilme
Yüksek süratlere dayanma ve konfor

Lastik Performansını ve Ömrünü Etkileyen Faktörler
Değerli sürücüler kullandığımız araçlara gösterdiğimiz özen; periyodik bakım, temizlik v.s. çok önemlidir. Aynı şekilde kullandığımız aracın lastiklerine de özen göstermek hepimizin emniyeti için şarttır. Gerek emniyetimiz, gerek lastiğin de uzun ömürlü olabilmesi açısından, lastiklerimizi düzenli olarak kontrol etmeliyiz.Lastiklerin ömrünü etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır
Lastik Basıncı
Sizin emniyetiniz ve lastiğin uzun ömürlü olabilmesi için önemli faktörlerden biri; doğru basınç ayarıdır.Yabancı bir cismin lastiğe batması sonucu zaman içerisinde lastiğin içerisindeki havanın normal olarak azalması ya da iklimsel şartlardan lastiğin basıncı düşebilir.Bu sebeple lastik basıncını düzenli olarak kontrol ettirmelisiniz.Basınç, lastik soğuk iken kontrol edilmelidir.Lastik basıncı araç üreticisinin tavsiyesine uygun ayarlanmalıdır.
Lastik Seçimi
Araca konan lastiklerin ebat,hız/yük endeksli,araç üreticileri tarafından maksimum konfor ve emniyet sağlamak için aracın teknik özelliklerine göre seçilir.Bu bakımdan lastik değiştirirken bu kriterlerden fazla sapmamak daha uygundur.Buna rağmen lastiğin hız/yük endeksini yükseltmekte teknik olarak sakınca yoktur.Lastik değiştirirken konacak lastikler arasında aşağıdaki noktalara uyulmalıdır.• Aynı ebat• Aynı desen• Aynı hız/yük endeksi• Aynı yapı(radyal,bezli) •
Balans Ayarı
Lastik ve dolayısı ile araç dengelenmediği zaman düzensiz titreşimler meydana gelir. Bu titreşimler direksiyon,manevra ve sürüş konforunu bozar.Bu sebeple lastiğin balans ayarı uzman kişilerce yapılmalıdır.
Rot Ayarı
Dönen aksamda oluşan geometrik bozukluklar lastiklerde çabuk ve düzensiz aşınmaya sebep olur.Böylece yol tutuş manevra kabiliyeti azalır ve emniyetsiz hale gelir.Düzenli olarak yine uzman kişilere rot ayar kontrolü yaptırmak gereklidir.
Diş Derinliği
Lastiğin sırtındaki dişlerin deseni ve derinliği üreticilerin uzun hesap ve testleriyle ortaya çıkmaktadır.Bu dişler kullanım amacına göre;yol tutuş,çekiş,suyu boşaltma gibi özellikler için dizayn edildiğinden derinliği çok önemlidir.Her ne kadar yasal aşınma sınırı olsa da (örneğin;binek lastiklerde minimum 1.6 mm)bu seviyeye gelmeden de aşınan dişler yukarıdaki özellikleri kaybetmeye başlar.Bu nedenle diş derinliğini de takip etmeliyiz.
Rotasyon (Yer Değiştirme)
Lastiklerinizin, araçta takılı oldukları her değişik pozisyonda değişik aşınma hareketlerine maruz kaldıklarından, periyodik olarak yerlerinin değiştirilmesi ömürlerini artıracaktır.
Fren Ayarı
Fren sistemlerinizi araç üreticisinin tavsiye ettiği aralıklarla kontrol ettiriniz. Ayarsız frenler,lastiklerde düzensiz ve hızlı aşınmalarına neden olur. Ani ve sert frenlemelerde kuvvet dağılımı lastiğe göre farklı olacağından, blok tipi aşınma olması ihtimali artar.
Yük Miktarı ve Yükleme Biçimi
Araç üreticisinin belirlediği, araç taşıma kapasitesi (istiap haddi) üzerinde yüklemeler; • lastiğin çabuk ısınmasına ; • yanak,omuz ve topuk bölgelerinde arıza vermesine, • hızlı aşınmasına sebep olur. Dengesiz yüklemeler de lastik ömrü üzerinde olumsuz etki yapar.


Jantlarla İlgili Temel Bilgiler

JANT ALIRKEN VE KULLANIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Aplikasyon Jantların aplikasyon tablosuna göre aracınıza uygun olduğundan ve doğru lastik kullanıldığınızdan emin olunuz. Araç üreticisinin tavsiye etmiş olduğu teknik değerlerin dışına çıkmamaya özen gösterin. Yanlış seçilecek jant, aracın maksimum hız, fren mesafesi, rot-balans ayarı ve yakıt tüketimi gibi teknik değerlerine olumsuz etkilerde bulunabilir. Bunun için yeni bir jant alırken, konuyla ilgili teknik servislerden mutlaka bilgi alınız.
Bakım Jantın temizliğini mutlaka su ve normal deterjan kullanarak yapın. Sert olmayan bir fırça veya süngerle jant üzerindeki yağ ve benzeri izleri çıkarabilirsiniz. Metal, solvent katkılı temizleyiciler ve aşındırıcı malzemeler ile jantınızın kaplamasına zarar vereceğinizi unutmayın. Jantları, sert cisimlerin darbelerinden koruyunuz ve kaldırım kenarlarına çarpmaktan kaçınınız.
Onarım ERTRO (Uluslararası Lastik ve Jant Teknik Kurumu) standartları tavsiyesine göre hasar görmüş jant onarılamaz ve kullanılamaz. Jant üzerinde kaynak, doğrultma, talaş kaldırma, boyama, bijon somunu veya göbek deliğini büyütme ve eksen kaydırma işlemleri yaptırmayınız.
Kullanım Jant, üretici firmalar tarafından trafiğe izin verilen yol koşullarında ve araç firmalarınca belirtilen aks yüküne göre test edilir ve satışa sunulur. Diğer yol koşullarından ve aşırı yüklemelerden dolayı jantlarınızda problem oluşacağını unutmayın.
JANTLA İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
-Jant alırken nelere dikkat edilmeli? Jant alırken, üzerinde durulması gereken en önemli konu, jantın araca uyumudur. Beğendiğiniz jantın aracınıza uyumlu olup olmadığını araç üreticisinden öğrenebilirsiniz. Ayrıca jant servislerinde de aracınıza uygun jant için uygulama tabloları bulabilirsiniz...
-Hafif metal jantların araç hakimiyetine olumlu etkisi var mı? Hafif metal jantların, yapısal özellikleri ve tubeless lastiklerle uyumları neticesinde, araç denge ve direksiyon hakimiyetine olumlu yönde katkıları bulunuyor.
-Hafif metal jant yakıt tasarrufu sağlar mı? Hafif metal jantlar, alüminyum ve titanyum gibi metallerden üretilirler. Bu tip metallerden üretilen jantların, saçtan üretilen jantlara göre en önemli avantajları hem hafif olmaları, hem de daha sağlam olmalarıdır. Bu nedenle alüminyum jantlar, araç toplam ağırlığını azaltır ve yakıt ekonomisine katkıda bulunur.
-Jant montajı kime yaptırılır? Jantın montajı, uygun makine ve ekipmanlara sahip servislere yaptırılmalıdır.
-Hafif metal jantlar, diğer jantlara göre güvenli midir? Hafif metal jantlar, yapısal özellikleri itibariyle, dış etkenlerden kaynaklanan darbeleri kolay absorbe ederler. Ayrıca ekstra güvenlik sağlarlar.
-Hafif metal jantların lastik ve fren sistemlerinin ömrüne olumlu etkisi olduğu doğru mudur? Hafif metal jantlar, lastik ve fren sistemlerinde oluşan ısıyı hızla transfer ettikleri için ömürlerini uzatırlar.

KIŞ LASTİKLERİ

Kar Lastikleri

Birçok araç sahibi kışın geldiğini, ancak kar yağdığında hissediyor. En kötüsü de bu fark ediş yolda kalındığında gerçekleşiyor. Ülkemizde kış aylarını geçirmek için en çok kullanılan seçenek olarak zincir görülüyor. Fakat zincirin otomobilin aksına, lastiğine ve yola zarar verdiği bir gerçek. Zincir üreticileri de zincirin sadece derin karın olduğu koşullarda kullanılması gerektiğini vurguluyor. Dünyanın bir çok ülkesinde bilinçli tüketiciler kış lastiğiyle önlemini önceden alarak sürüş güvenliğini garanti ediyor.
Kış lastiği nedir ?
Deseniyle olduğu kadar soğuğa dayanıklı kauçuk karışımlarıyla da kar ve buz gibi kaygan koşullarda maksimum çekiş ve fren gücünü zemine iletebilen kış lastikleri silika teknolojisiyle üretilmektedir. Kullanılan bu teknoloji sayesinde lastiğin tutunma özelliğini arttırmaktadır. Kış lastiklerinde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta hız serilerine uyumu. Çünkü kış lastiklerinde hız serileri standart lastiklere oranla düşüktür. Otomobilin son sürati yüksek olsa bile lastiğin hız serisi aşılmamalıdır. Bunun yanı sıra ısılar 7°C civarında seyrettiği zaman, normal yaz lastikleri sertleşmeye başlamakta ve dolayısıyla kaymaktadır.Kış lastiklerinin kavrama ve yola tutunma özellikleri, sadece karda ve buzda değil, ısının 7°C’ lere düşmesiyle devreye girmektedir.
Karla kaplı zeminlere en uygun lastikler kış lastikleridir. Kış lastikleri kaygan zeminde standart lastiklere oranla yüzde 40-50 oranında daha iyi yol tutuş ve frenaj sağlarlar. Kış lastiğinin kauçuk karışımı yuvarlanmaya başladığında standart lastikten daha çabuk ısınır, ayrıca havanın soğumasına rağmen yapısı büzüşmediği için daha gergin durur. Bu sayede desen aralıkları küçülmez, lastiğin tutunma kabiliyeti artar. Kış lastiğinin taban desenindeki kılcal çizikler de tutunmayı artırır. Yeni nesil kış lastiklerinde kullanılan silisyum minerali düşük sıcaklıklarda lastik kauçuğunun yumuşaklığını artırarak normal sıcaklık şartlarındakine benzer tutunma sağlıyor.
Kış lastiği sadece karda değil, yağmur, çamur ve hatta buz gibi tüm kaygan zeminlerde standart lastiğe göre avantaj sağlar. Ancak sadece çekişin bulunduğu tekerleklere değil, dört tekerleğe birden kış lastiği takmak gerekir. Çekişin bulunduğu tekerleklere kış lastiği takıp diğer tekerleklerdeki standart lastikler korunursa otomobilin tekerlekleri arasındaki farklı tutunmadan dolayı önden veya arkadan savrulma ihtimali doğar. Ancak kış lastikleri parlak buz gibi çok daha kaygan zeminlerde tam tutunma sağlayamazlar. Bu tür zeminler için patinaj zinciri veya patinaj paleti kullanmak gereklidir.
Kış lastiğini ne zaman takmalıyım ?
Türkiye şartlarında kış lastikleri batıda kasım, doğudaysa ekim ayı başında takılmalıdır. Daha erken takmak havaların sıcak gittiği zamanlar olabileceği için yumuşak yapılı kış lastiklerinin hızlı aşınmasına sebep olmaktadır. Kış lastikleri nisan ayında sökülmeli ve yerlerine normal dört mevsim lastikler takılmalı. Ancak önemli bir nokta daha bulunmaktadır. Otomobilinize kış lastikleri takılı olsa bile sürüş tarzınızı karlı zeminlere göre ayarlamalısınız.
İki Adet Kış Lastiği Takmak Yeterli midir ?
Kar lastiklerinin sürüş kontrolü ile dört mevsim lastiklerin veya yaz lastiklerinin sürüş kontrolü birbirinden çok farklı olduğundana aracınıza 4 yerine 2 adet kış lastiği takmanız emniyetiniz açısından çok tehlikelidir.
Kış lastiği alırken ve kullanırken nelere dikkat edilmeli ?
- Kış lastiklerinin, bölgesine göre soğukların başladığı ekim-kasım ayları ile sona erdiği mart-nisan ayları arasında kullanılması, bu dönemde araçtaki tüm lastiklerin kış lastikleriyle değiştirilmesi gerekmektedir- Kış lastikleri diş derinliğinin 3 mm.’nin altında olmaması gereklidir. Diş derinliği 3 mm.’nin altına inmiş olan kış lastikleri, hem aracın çekiş performansının karlı, buzlu ve ıslak zeminlerde düşmesine yol açar, hem de güvenli sürüşe engel olur.- Kış lastiği seçiminde aracın orijinal lastik ebadından daha geniş tabanlı lastikler kesinlikle kullanılmamalıdır. Böyle bir durumda lastik izi genişleyeceği ve birim alana düşen ağırlık azalacağı için yağışlı ve karlı yol şartlarında aracın kızaklama riski artırıyor.- Kış şartlarında lastik havalarını 3 PSI artırmak, zemindeki karlı-buzlu tabakayı yarmayı kolaylaştıracağı için çekişi artırır.- Kış lastiklerinin kar olmayan yüzeylerde ve sıcak havalarda kullanılmaları lastiğin gereksiz yere yıpranmasına neden olmaktadır.Ayrıca kış lastikleri geniş baklalı olduğundan yerle temas daha az, dolayısı ile tutunma daha az olacaktır. Bu da kayma hareketlerinin karsız yol yüzeylerinde çok daha çabuk başlaması tehlikesini doğurur.